index
-
inleiding
-
gebied
-
werkwijze
-
morfologie
-
planten
-
dieren
-
ecologie
-
streefbeelden
|
Figuur 1. Kaart Lunetten,
inzet wijdere omgeving
|
In dit hoofdstuk wordt in het kort een beeld geschetst van het
onderzoeksgebied. Achtereenvolgens komen de ligging, begrenzing, historie,
inrichting en functie van het groen aan bod. Een aantal aspecten dat hier
in het kort wordt aangestipt, bepaalt (mede) de grenzen voor een verdere
ecologische ontwikkeling van de groenvoorzieningen in de wijk. Het gaat
hierbij onder andere om cultuurhistorie, de oorspronkelijke
inrichtingsvisie en het gebruik. Aan deze onderwerpen zal in de
streefbeeldfase van het project veel ruimer aandacht worden besteed.
De wijk Lunetten ligt aan de
zuidoostkant van de stad Utrecht, in de kilometerhokken 31-58-23, 24, 33
en 34, en heeft een oppervlakte van circa 192 ha. Het wordt in het noorden
begrensd door de spoorlijn Utrecht-'s Hertogenbosch, in het oosten door
rijksweg A27, in het zuiden door rijksweg A12 en in het westen door de
N722 (de Waterlinieweg).
Foto 2. De wijk Lunetten in aanbouw. De aanleg van
de A27 (rechtsboven) is nog niet voltooid.
(foto Utrechts Nieusblad)
De wijk is nog betrekkelijk jong. Met de planvorming voor de wijk Lunetten
werd begonnen in 1962. De eerste bebouwing dateert van het midden van de
jaren zeventig en in de navolgende periode is de wijk geleidelijk
volgebouwd.
Vóór er met de bouw werd begonnen, maakte Lunetten deel uit van de polder
Vechter- en Oud-Wulverbroek, een van de polders van het Kromme Rijngebied.
Het was een agrarisch gebied bestaande uit grasland en enkele
vruchtboomgaarden. In park De Koppel is een klein stuk van dit oude
agrarische landschap behouden gebleven. Andere elementen uit de tijd dat
de wijk Lunetten er nog niet was, zijn het Inundatiekanaal, de Lunetten 3
en 4, de Oud-Wulverbroekerwetering en enkele kleinere watergangen.
Het hart van het gebied bestaat uit gesloten bebouwing, doorsneden door
enkele watergangen die zijn omgeven door groenstroken met opgaande
beplanting en die de functie van ecologische verbindingszone hebben.
Verspreid binnen het bebouwde gebied liggen kleine groenelementen, zoals
grasveldjes en plantsoenen. Rondom de bebouwingskern ligt een nagenoeg
continue gordel van parken (Beatrixpark, park De Koppel) en andere
groenvoorzieningen. De totale oppervlakte van het groen in de wijk
(exclusief de sportvelden) bedraagt circa 75 ha.
Foto 3. Een bosje met een goed ontwikkelde mantel
van sleedoorn, Spaanse aak, hazelaar en Gelderse roos
(foto H. van den Bijtel)
Het ontwerp voor de inrichting van de parken in de wijk Lunetten is
gemaakt door landschapsarchitect Pemmelaar van de gemeente Utrecht. De
aangelegde opgaande elementen zijn zogenaamde landschappelijke
beplantingen. Dit zijn beplantingen waarbij in hoofdzaak gebruik is
gemaakt van soorten die in de omgeving van nature voorkomen, zoals es,
wilg, zomereik, zwarte els, hazelaar, sleedoorn, Gelderse roos en Spaanse
aak. Bovendien zijn opgaande elementen die al aanwezig waren, daar waar
mogelijk gehandhaafd.
De opgaande beplantingen worden afgewisseld met graslandjes en
waterpartijen. Het resultaat hiervan is dat de groenvoorzieningen in de
wijk een zeer gevarieerd en oorspronkelijk karakter hebben. Dit is ook
mede te danken aan het feit dat bij de aanplant en het beheer een
natuurlijke structuur van de beplanting is nagestreefd. Zo worden veel
bosjes omzoomd door een dichte mantel van struiken.
Aan de groenvoorzieningen in de wijk Lunetten worden verschillende
functies toegekend, te weten een recreatieve, landschappelijke en een
ecologische functie. In veel gevallen overlappen deze functies elkaar,
bijvoorbeeld in het geval van de parken; soms is er sprake van een
duidelijke scheiding, bijvoorbeeld in geval van een trapveldje dat primair
een recreatieve functie heeft. De functie (en het gebruik) van een
bepaalde groenvoorziening is in hoge mate bepalend voor het natuurdoel dat
bereikt of nagestreefd kan worden.
In verschillende nota's heeft de gemeente Utrecht de functie van de
groenvoorzieningen vastgelegd (Gemeente Utrecht 1990, 1998; Oost 1998).
Deze nota's vormen een belangrijk kader voor de op te stellen visie.
Ten aanzien van de groenvoorzieningen (met een natuurfunctie) heeft de
gemeente een aantal beleidsdoelstellingen geformuleerd die in de Kadernota
Stadsnatuur (1998) nog verder worden aangescherpt:
- het vergroten van de oppervlakte kwalitatief hoogwaardig groen en het
verwezenlijken van een groene dooradering;
- het laten toenemen van de soortenrijkdom aan planten en zorgen voor een op
ecologische grondslagen ontworpen groenstructuur;
- het aanpassen van het groenbeheer en de groeninrichting, zodanig dat
natuurlijke processen een kans krijgen en de bestaande natuur natuurlijker
wordt;
- het versterken van de ecologische samenhang tussen de stad en het
buitengebied via groene lobben.
In de Kadernota Stadsnatuur (1998) is de volgende centrale doelstelling
voor de inrichting en het beheer van het openbaar groen in de gemeente
Utrecht geformuleerd:
- Het verhogen van de kwaliteit van het stedelijk groen ten behoeve van de
leefbaarheid van de stad, waarbij zowel recreatieve aspecten als
belevings- en natuuraspecten worden betrokken.
Een aanvullende doelstelling is:
- Het scheppen van een dusdanige samenhang tussen groene plekken in de
stad dat in een tiental jaren een goed functionerende ecologische
infrastructuur kan worden bereikt. In die ecologische infrastructuur wordt
een onderscheid gemaakt tussen de plekken (parken en kleinere groene
plekken) en de verbindingen tussen deze plekken enerzijds en tussen de
plekken en het buitengebied anderzijds.
Deze doelstellingen worden gemotiveerd vanuit de gedachte dat voor de
inwoners de natuur in de stad beter beleefbaar wordt als er meer van is,
de afstand tot de natuur kort is, als samenhang in de structuur wordt
herkend en er sprake is van voldoende variatie in natuur.
In de wijk Lunetten zijn twee zogenaamde groene plekken aangewezen, te
weten park De Koppel en het Beatrixpark, alsmede een aantal verbindingen
(zie figuur 2).
Figuur 2. Groene plekken (boven) en verbindingen (rechts) in de wijk
Lunetten (blauw omgrensd) en omringende wijken (gemeente Utrecht 1998a)
Binnen de Ecologische Infrastructuur voor de stad Utrecht (EIS) vervullen
park De Koppel en het Beatrixpark de functie van kerngebied (Oost 1998).
